Yaylı mekanizma ile çalışan saatte olağanüstü bir hassasiyet
Grand Seiko Spring Drive U.F.A.

2025 yılında Grand Seiko yeni bir zirveye ulaştı. Spring Drive’ın sağladığı itici güç ile kristal osilatör ve entegre devre (IC) çipinin denetiminde çalışan, benzersiz bir teknoloji olan Spring Drive’ı daha da geliştirerek yılda ±20 saniyelik şaşırtıcı bir hassasiyet elde etti. İşte bu başarı, Grand Seiko’nun yeni Spring Drive U.F.A. mekanizması olan Kalibre 9RB2’nin temelini oluşturuyor. Peki, bu büyük başarı nasıl mümkün oldu? Bu metinde, yeniliği mümkün kılan gelişmelerin ardındaki sırları, saatin genel yapısını ve tasarımını derinlemesine inceliyoruz.

Grand Seiko’nun hassasiyet arayışından doğan Spring Drive’ın tarihçesi

Spring Drive, mekanik ve quartz teknolojilerinin en iyi yönlerini bir araya getiren devrim niteliğinde benzersiz bir mekanizma. Mekanik saatlerin sağlamlığını quartz saatlerin hassasiyetiyle birleştirmesi onu benzersiz kılar. Spring Drive’ın temelleri 1970’li yılların sonlarında, bir Seiko Epson tasarımcısının “zemberekle çalışan bir quartz saat” fikrini ortaya sunmasıyla atıldı. Aşılması gereken en büyük zorluklardan biri, yalnızca zemberekten elde edilen enerjiyle kristal osilatörün çalışması için gerekli elektrik enerjisinin sağlanmasıydı. Bu ilk fikirden yaklaşık 20 yıl süren bir geliştirme sürecinin ardından, ilk nesil Spring Drive mekanizması olan Kalibre 7R68 üzerine inşa edilen bir model 1999 yılında tanıtıldı. (*)Bu model, güç kaynağı olarak zemberek kullansa da, çalışması kristal osilatör ve entegre devre tarafından kontrol ediliyordu. Mekanik saatlerdeki gibi uzun ve kalın ibrelere sahip olmasının yanı sıra, aylık ±15 saniyelik yüksek doğruluğa ulaşıyor ve onu önceki tüm kol saatlerinden ayırıyordu.

Yay gücüyle çalışan bir mekanizmada bu derece yüksek doğruluk elde edilmesinin yanı sıra Spring Drive başka avantajlar da sunuyordu. Saatin konumu değiştiğinde dahi doğruluk etkilenmezken, sürtünme oluşturan eşapman sisteminin bulunmaması hem darbeye karşı yüksek dayanıklılık sağlıyor hem de akrep ve yelkovanın pürüzsüz bir şekilde kayarcasına hareket etmesini mümkün kılıyordu. Yani Spring Drive, yüksek hassasiyeti ve özgünlüğüyle Grand Seiko için biçilmiş kaftandı. Bu nedenle Grand Seiko, 2004 yılından itibaren bu yenilikçi zaman ölçüm teknolojisini saatlerinde kullanmaya başladı. Aynı yıl tanıtılan Kalibre 9R65, güç rezervini yaklaşık 72 saate çıkararak Spring Drive’ı daha da işlevsel hale getirdi.2020 yılında ise daha yüksek doğruluk ve daha uzun güç rezervi sunan Kalibre 9RA tanıtıldı. Yüksek verimli iki ebatlı tulumbalar sayesinde yaklaşık beş günlük güç rezervi sağlandı. Ayrıca, sıcaklık düzeltme işlevine sahip entegre devresiyle hassasiyet daha da artırıldı ve birçok başka gelişme kaydedildi.

*1999 yılında tanıtılan ilk nesil Spring Drive olan Kalibre 7R68, Seiko markası altında satışa sunuldu.

Spring Drive mekanizması

Spring Drive, güç kaynağı olarak zemberek kullanmasına rağmen, kuvars kontrolünün yüksek hassasiyetini de içeren özgün bir çalışma mekanizmasıdır. Bu mekanizmanın temel özelliği Tri-Synchro Regülatördür. Güç kaynağının zemberek olması, onu mekanik saatlerle ortak kılar; ancak Spring Drive’ın farkı, mekanik saatlerde bulunan eşapman sisteminin bulunmamasıdır. Bunun yerine, zembereğin enerjisiyle dönen kayar çark üzerine elektromanyetik bir fren uygulanır. Bu dönüş sırasında elektrik enerjisi üretilir ve bu enerji hem entegre devre kontrolü için hem de kristal osilatörü çalıştırmak için kullanılır. Bu sistem, ibrelerin akıcı hareket etmesini sağlar ve mekanik saatlerde ulaşılması zor olan yüksek hassasiyeti mümkün kılar.

Mevcut Grand Seiko saatlerinde kullanılan Spring Drive mekanizmaları arasında, Kalibre 9R65 Grand Seiko Spring Drive’ın temeli konumundadır. Sağlam yapısı, yüksek hassasiyeti ve üç günlük güç rezervi sayesinde birçok modelde tercih edilen mekanizma olmuştur. Bu avantajları daha da ileri taşıyan ise, Evolution 9 Koleksiyonu’ndaki çeşitli modellerde yer alan Kalibre 9RA serisidir. Sınırlı mekanizma alanında hem gerekli güç rezervini hem de yüksek torku sağlamak için özgün bir yapı olan iki ebatlı tulumba sistemi benimsenmiştir. Biri büyük, diğeri küçük olmak üzere iki farklı boyutta tulumba ile donatılan bu yapı, güç rezervini yaklaşık beş güne kadar uzatmıştır. Ayrıca, hassasiyeti artırmak amacıyla bir sıcaklık düzeltme fonksiyonu da eklenmiştir.

Yıllık ±20 saniye gibi dikkat çekici bir hassasiyete sahip Spring Drive Kalibre 9RB2, geleceğe dönük vizyonu yansıtan Evolution 9 Koleksiyonu ile ilk kez sahneye çıkıyor.

Grand Seiko Spring Drive, tanıtımından bu yana büyük ilerlemeler kaydetti. Bu gelişimin doruk noktası olarak görülebilecek mekanizma ise 2025 yılında duyurulan Spring Drive U.F.A.’dır. Bu mekanizmanın öne çıkan özelliği, şimdiye kadar geliştirilmiş tüm yayla çalışan saatlerden daha yüksek olan doğruluğudur. Spring Drive tarihinde ilk kez bir mekanizmanın doğruluğu aylık değil, yıllık sapma ile ifade edilmektedir: ±20 saniye. Bu, seri üretimdeki bir yaylı mekanizma için ulaşılan en yüksek hassasiyet seviyesidir. (*)

Spring Drive’ın merkezinde yer alan kristal osilatör, bir mekanik saatteki eşapmandan çok daha hassastır. Ancak diğer mekanizmalarda olduğu gibi, sıcaklık ve nem değişimlerinden kaynaklanan hatalara karşı savunmasızdır. Grand Seiko, bu tür çevresel değişkenlere karşı sıcaklık düzeltme fonksiyonunu daha önce Kalibre 9F quartz mekanizmasında başarıyla kullanmıştı. Fakat Spring Drive’ın nispeten düşük elektrik enerjisiyle çalışan yapısına bu işlevi entegre etmek daha büyük bir zorluktu. Ancak Kalibre 9RA2 ile Grand Seiko, sıcaklık düzeltme fonksiyonunu ve hassasiyeti stabilize eden vakum paketli entegre devreyi eklemeyi başardı. Böylece mekanizmanın hassasiyeti aylık ±15 saniyeden ±10 saniyeye yükseltildi.

Yine de bu, yıllık doğruluğa sahip bir mekanizma için yeterli değildi. Bu noktada, Seiko Epson’dan Eiichi Hiraya liderliğindeki mekanizma tasarım ekibi, uzun vadeli kullanımda meydana gelebilecek küçük sapmaları dengeleyen yeni bir ayar fonksiyonu geliştirdi. Ayrıca kristal osilatör de dahil olmak üzere mekanizmadaki tüm parçalar, zamanla doğruluğu etkileyebilecek faktörler açısından baştan sona gözden geçirildi. Üstelik, önceki Spring Drive Kalibre 9R65 ile aynı 30 mm çapta kalmaya devam ederken, dış manyetik etkilere karşı kullanılan manyetik kalkan levhası kaldırıldı ve bunun yerine mekanizmanın kendisine yüksek manyetik direnç kazandırıldı. Bu sayede Grand Seiko, tarihinde ilk kez 37 mm’lik kompakt bir kasa içinde bir Spring Drive mekanizması sunabildi. Bu mekanizmanın adı: Spring Drive U.F.A. (Ultra Fine Accuracy – Ultra Hassas Ayar). Bu isim, 1969 yılında, seri üretim mekanik saatler içinde en yüksek hassasiyete ulaşan V.F.A. (Very Fine Adjusted) modeline bir gönderme niteliği taşımaktadır. Ancak Spring Drive U.F.A., aynı ruhu günümüz teknolojisiyle sürdürmekle kalmayıp, onu bir adım öteye taşıyan bir başarı belgesi olarak değerlendirilebilir.

*2025 Nisan ayı itibarıyla. Grand Seiko iç araştırmasına dayanmaktadır.

Kalibre 9RB2’nin yüksek hassasiyetinin iki örneği

Daha yüksek hassasiyet, kompakt yapı ve incelik yönünde ilerleyerek

Spring Drive U.F.A.’nın başlıca özellikleri, yılda ±20 saniyelik yüksek hassasiyeti ve 37 mm çapındaki yeni kasa boyutudur. Bu özellikler, Grand Seiko tarihine not düşülmeye değer bir ilerlemeyi temsil eder. Ancak 37 mm’lik kompakt kasa yalnızca bir boyut küçültmesi değildir; performans, tasarım ve kullanım konforu tamamen yeniden yapılandırılmış bir sistemin sonucudur.

Bu dönüşümün merkezinde, bu modellerde kullanılan Caliber 9RB2 mekanizması yer alır. Önceki Spring Drive modellerinde manyetik direnç sağlamak için kullanılan manyetik koruma plakası bu mekanizmada çıkarılmış; onun yerine, manyetik direnç sağlayan bir bileşen doğrudan mekanizmanın içine entegre edilmiştir. Bu sayede dış tasarımda daha fazla özgürlük elde edilmiş ve yeni mekanizmanın, Caliber 9R65 ile aynı kompakt 30 mm boyutunda tutulması mümkün olmuştur.Bu modellerin ardındaki tasarım felsefesi olan Evolution 9 Style, uzun ve kalın kollar ile üç boyutlu indekslerin kullanımı sayesinde yüksek okunabilirlik sağlarken, kasa tasarımının düşük ağırlık merkezi sayesinde üstün bir kullanım konforu sunar.

Önceki modeller 40 mm kasa çapına sahipken, yeni modeller 37 mm çapında daha kompakt bir forma sahiptir. Tasarım dili Evolution 9 Style çizgisini izlemeye devam etse de, bu daha küçük boyuta uyum sağlamak amacıyla form genel olarak inceltilmiş ve yeniden şekillendirilmiştir.

Evolution 9 tasarım felsefesi: Okunabilirlik, konfor ve zamansız estetik

Doğanın mevsimler boyunca değişen yüzleri, uzun zamandır Japon estetiğini derinden etkilemiştir ve Grand Seiko da bu estetiğe saygı duruşunda bulunur. Bu modellerin kadran desenleri, Spring Drive’ın üretildiği Shinshu bölgesinde, açık bir karla kaplı arazide ağaçların üzerinde oluşan yumuşak kırağının güzelliğini yansıtır.

Bunun da ötesinde, “kırağıyı betimleyen kadran” aynı zamanda Spring Drive’ın sessizce süzülen ibrelerini simgeler. Tasarımcı Akira Yoshida, hem kar ve buzla kaplı ağaç sıralarını hem de Spring Drive saniye ibresinin sessiz hareketini bu kadrana ustalıkla yansıtmıştır.

Saat kadranına kırağı dokusunu yansıtmak kolay bir görev değildi. Desen çok küçük olsaydı, kırağıyı andırması zorlaşırdı; çok büyük bir desen ise indekslerin üzerine gelerek okunabilirliği olumsuz etkilerdi. Ancak günümüz Grand Seiko’su, düzensiz bir deseni kadrana başarıyla uygulayabiliyor. Desen damgalama yöntemiyle kadrana aktarılıyor; ardından kaplama ve renklendirme ayarları yapılarak, Grand Seiko’nun okunabilirlikten ödün vermeyen yaklaşımına sadık ama eşsiz bir kadran elde ediliyor.

Kadran yüzeyi ayrıca her kasa malzemesine göre özel olarak uyarlanmıştır. Titanyum kasa kullanılan SLGB003 modelinde, kasa hafifliğiyle uyumlu olarak gümüş-mavi tonlar tercih edilmiştir. Platin kasalı SLGB001’de ise, platin malzemenin berrak rengine uygun çok hafif bir mavimsi ton verilmiştir. Ancak bu renklenme oldukça ince ve zarif bir şekilde uygulanmış, yumuşak kırağı konseptinden sapmaması için neredeyse fark edilmeyecek düzeydedir. Net ve zarif renk tonları eklemek de Grand Seiko’nun ustalık alanlarından biridir.

Toka tasarımındaki yenilikler, saatin bilekteki konforu daha da artırıyor. Yüksek yoğunluklu titanyum kasaya sahip SLGB003 modelinde, tokada hassas ayar yapmayı sağlayan bir mekanizma bulunuyor. Uzman araçlara ihtiyaç duymadan kolayca ayarlanabilen bu özellik, daha üstün bir bilek rahatlığı sunuyor. Ayrıca, Grand Seiko’nun bilinen sağlamlığından ödün verilmeden tokaların boyutu da daha kompakt hale getirilmiştir.

Grand Seiko için yeni bir yön

Spring Drive U.F.A , yılda ±20 saniye doğruluk seviyesiyle sadece Spring Drive tarihinin değil, tüm yaylı mekanizmalı bilek saatlerinin de en yüksek hassasiyet zirvesini temsil eder. Ayrıca SLGB001 ve SLGB003 modelleri, bu üstün mekanizmayı 37 mm çapındaki kompakt kasalara başarıyla sığdırmıştır. Küçülen kasa boyutuna rağmen, her iki model de Evolution 9 Stili tasarım felsefesine sadık kalır. SLGB003 ise ince ayarlanabilir toka ve hafif Yüksek Yoğunluklu Titanyum kasa ile bilekteki konforu daha da artırmıştır.

SLGB001 ve SLGB003, Grand Seiko’nun temel erdemlerini devam ettirirken, onları yeniden tanımlayan ve sadece Spring Drive için değil, Grand Seiko markası adına da yeni bir yönü işaret eden modellerdir.

Fotoğraf: Eiichi Okuyama
Metin: Masayuki Hirota (Chronos Japonya Edisyonu Genel Yayın Yönetmeni)